Koło Naukowe Meritum

Konferencja „Dehumanizacja biznesu: natura kapitalizmu czy analfabetyzm menedżerów?" została otwarta zgodnie z planem o godzinie 11.00 5 czerwca 2014 r. w jednej z sal Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej przez głównego koordynatora – Ernesta Bartoszewskiego. 

 

 

Prelegentem, który rozpoczął konferencję  był mgr Jakub Bugajski z wystąpieniem nt: „Czy działania nieetyczne są opłacalne? Moralność zawodowa wobec korzyści gospodarczych". Pierwszym zagadnieniem, które zostało poruszył w prelekcji dotyczyło metod sprawdzania wartości kodeksu etycznego danego zawodu. Są nimi wizerunek danego zawodu, czyli to jak jest postrzegany w społeczeństwie, wydajność i wkład w solidne wykonywanie pracy, system społeczny oraz wpływ społeczny, czyli skutki jakie dana metoda wywiera na społeczeństwo. Po przedstawieniu metod pojawiło się kolejne zagadnienie, jakim było „moralność własna a etyka korporacji". Ważnym stwierdzeniem było tutaj, iż to indywidualne uwarunkowania każdego człowieka wpływają na ogólny wizerunek przedsiębiorstwa czy innej instytucji i postrzeganie jej zarówno na  zewnątrz jak i wewnątrz przez samych pracowników. Formalne zapisy w różnego rodzaju kodeksach etyki nie zawsze maja swoje odzwierciedlenie w praktycznym zastosowaniu.  Powodami, dla których człowiek postępuje niemoralnie, poza jego nawykami, jest chęć osiągnięcia jak największych zysków i profitów dla samego siebie. Model człowieka „oportunisty" opiera się na tym, że bardzo trudno przełamać egoizm w jego podejściu  nastawionym na zysk.  Natomiast model „desperaty" opisuje pracownika skłonnego przejść od etyki osobistej do etyki zawodowej uznanej w danym zawodzie czy przedsiębiorstwie. Celami powstawania kodeksów etyki są tworzenie etycznego wizerunku firmy (dba o prawa pracowników) oraz presja prawno-społeczna, która nakazuje spełnić pewne wymagania. Słowem podsumowania padło stwierdzenie, iż państwo powinno być „stróżem" wartości etycznych i kontrolować czy są one rzeczywiście przestrzegane. 

 

Kolejne wystąpienie - mgr Róży Różańskiej na temat: „Społeczna odpowiedzialność biznesu na przykładzie patronowania innowacyjnym wydarzeniom z obszaru muzyki klasycznej." Prelekcja poruszała bardzo rozległą kwestię etyczną, opierającą się na równym dostępie przez wszystkich do kultury wyższej. Często ludzie są dyskryminowani w tym dostępie poprzez uwarunkowania zarówno materialne jak i lokalizacyjne, rozumiane jako miejsce zamieszkania. Z myślą o takich ludziach powstały pewne inicjatywy, którym przyświecał etyczny wymiar. Pierwszy przedstawiony projekt „MET Live In HD" realizowany jest od 2006 roku przez The Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Polega na transmitowaniu na żywo koncertów z Opery za pomocą multimedialnej platformy. Zainteresowani mają dostęp do oglądania sztuki w 1700 kinach na całym świecie. Mogą też wykupić dostęp do platformy internetowej, za pomocą której mogą obejrzeć koncert na żywo oraz posiadają dostęp do koncertów archiwalnych.  Istotny jest również fakt, iż taka inicjatywa nie mogłaby powstać dzięki wsparciu finansowemu. Ofiarność sponsorów jest kolejnym przejawem etyki. Kolejnym projektem, który został omówiony jest Digital Concert Hall realizowany od 2008 roku przez Filharmonię Berlińską.W ramach przyjętych zasad etyki chcieli oni szerzyć dostęp do kultury wyższej na całym świecie. To właśnie SONY objął mecenat na projektem, którego jest współtwórcą oraz udzielił wsparcia technicznego, technologicznego. Trzeci zaprezentowany projekt „Symphony Orchestra You Tube" realizowany był dwukrotnie, w 2009 i 2011 roku. Umożliwia on wideo casting, w którym to widzowie i specjaliści są jurorami występów. Sam finał i uroczyste podsumowanie nastąpiło w Operze w Sydney. Jedynym pytaniem poddającym pod wątpliwość szczerość i faktyczne chęci szerzenia kultury wyższej na całym świecie jest to, czy wszystkim tym jednostkom nie chodzi w pewnym stopniu o reklamę. Odpowiedzi jest zapewne tyle,  ilu ludzi.   

 

 

Wystąpienie Adrianny Łabędzkiej dotyczyło tematu: "Dwa aspekty etyczności: dobroczynność albo wyzysk na przykładzie praktyk biznesowych wybranych przedsiębiorstw". Prelekcja rzucała pewne spojrzenie na biznes, który kreuje swoją pozycję za pomocą kodeksu etyki, który istnieje jedynie formalnie, jednak nie jest on przestrzegany. Każdy przedsiębiorca, kierownik, menedżer ma swoja odmienną osobowość, od którego zależy jakie będzie on kreował podejście do sposobu prowadzenia etyki w biznesie. Przedsiębiorca to jednak „drapieżny" gatunek z natury. Nastawiony na zysk, który niejednokrotnie okupiony jest wyzyskiem pracowników i w jego postępowaniu nie ma luki na dobroczynność. Jednym z przejawów wyzysku i wykorzystania ludzi do osiągnięcia celów przedsiębiorcy są staże i różnego rodzaju praktyki. Pod przykrywką zdobycia cennego doświadczenia, firma wykorzystuje młodych ludzi do pracy bez wynagrodzenia. Co gorsza, niejednokrotnie stażyści i praktykanci wykonują zadania niezgodne z ich oczekiwaniami, wówczas zamiast zdobywać owo cenne doświadczenie są wykorzystywani do szeregu innych czynności. Kolejnym tematem poruszonym w wystąpieniu było nieetyczne nadużywanie reklamy przez firmy. Dzisiejszy biznes opiera się na psychologicznym podejściu do klientów i manipulowanie ich preferencjami. Ludzie często wybierając dany produkt kierują się różnymi czynnikami np. tym iż dany producent przekazuje część swoich dochodów na szczytny cel, działa proekologicznie, dba o środowisko, pomaga chorym i biednym. 

 

 

Tematem kolejnego prelegenta – dr hab. Romana Batko był „Golem biurokracji - interpretacja w nurcie krytycznym" . Rozpoczął od wstępu, w którym zwrócił uwagę na język, jako motyw przewodni swojego wystąpienia. Uznał  on, iż styl naukowy jest niekomunikatywny, brak jest granic oddzielających naukę od literatury, co jest często źródłem wielu nieporozumień. W dalszej części prelegent skupił się na administracji, przypomniał Weberowską wizję biurokracji a następnie porównał ją z rzeczywistością. Pokazując stopień „inflacji prawa", Roman Batko chciał pokazać jej rozrost a także konsekwencje z niej wynikające, jednocześnie wskazując, że rozwiązania rynkowe nie nadają się do zastosowania w  instytucjach publicznych. Przedsiębiorca skazany jest na ciągłą gonitwę po urzędach, by spełnić swoje obowiązki wobec nich za zakresu informowania ich o swojej działalności. Może to powodować sytuacje negatywne, nieetyczne. Dodatkowo, mentalność urzędników dodatkowo podwyższa ryzyko wystąpienia patologii. Co więcej, język normatywny – a więc nakazy i zakazy – sprawiają, że brak jest języka etycznego i wszelkie pozytywne wartości nie zostają przyjęte ani zaakceptowanie a wręcz przeciwnie – powodują ich wykluczenie. 

 

 

Prof. dr hab. Łukasz Sułkowski w swoim wystąpieniu wygłosił wykład pt. „Paradygmaty humanistyczne w zarządzaniu - utopia czy nadzieja?". Omówione w nim zostały filozoficzne podstawy zarządzania humanistycznego, gdzie prowadzący zwrócił uwagę m. in. na zagrożenia, jakie niesie ze sobą filozofia postmodernistyczna zaprzęgana do podstaw zarządzania, która abstrahując zupełnie od pojęcia natury ludzkiej prowadzi nas na etyczny bezgrunt, wprowadzając chaos. Omówione zostały także założenia nurtu krytycznego w naukach o zarządzaniu, gdzie profesor zaznaczył konieczność patrzenia w sposób krytyczny również na sam nurt, który pojmowany bezkrytycznie może prowadzić do absolutyzmu i opresyjności. Po wykładzie głos w dyskusji zabrał również dr Michał Zawadzki, który zaoponował przeciwko niesprawiedliwemu potraktowaniu nurtu krytycznego przez profesora Sułkowskiego, wskazując na mniej lub bardziej radykalne odmiany postmodernizmu, a także broniąc odpowiedniego rozumienia nurtu krytycznego, który rozumienia komentującego ma być niekończącą się emancypacją, gdzie nie ma miejsca na żadną absolutyzację czy opresyjność.  Profesor Sułkowski był ostatnim prelegentem podczas pierwszego dnia konferencji. 

 

 

Drugi dzień konferencji otworzyła prelekcja Pani Pameli Ślufińskiej. Wystąpienia prelegentki było oparte na jej doświadczeniach podczas pracy przy dużych festiwalach. Pani Pamela rozpoczęła swe wystąpienie od przedstawienia definicji wolontariatu oraz aktów prawnych regulujących pracę wolontariusza. Następnie przedstawiła główne powody dla których ludzie angażują się w wolontariat. Kolejną częścią wystąpienia było zaprezentowanie najczęstszych sposobów nieprzestrzegania praw wolontariusza oraz ich wykorzystywania: praca w wymiarze dłuższym niż 8 godzin na dobę, niesprawiedliwy podział obowiązków,  brak grafików oraz nie podpisywanie umów o wolontariacie w celu uniknięcia kosztów.  

 

 

Następną prelekcją było wystąpienie Konrada Janigi, który rozpoczął swe wystąpienie od omówienia paradoksu kłamcy. Kolejno zaprezentowana została krótka historia ekonomii, poczynając od Arystotelesa, poprzez Adama Smitha i jego teorię niewidzialnej ręki rynku po koncepcję homo oeconomicus. Pan Konrad zaprezentował również różne modele kultury organizacyjnej oraz różne przyczyny tworzenia kodeksów etycznych w przedsiębiorstwach. Na koniec swego wystąpienia prelegent omówił własne wyniki badań, w których omawiał normy i wartości kultury w przedsiębiorstwie. Kolejnym wystąpieniem był wykład pani Izabelli Szum, która na przykładzie badań przeprowadzonych przez niezależny Instytut Millward Brown SMG/KRC w grupie kapitałowej Orange Polska w latach 2008-2014 przedstawiła nieetyczne sposoby sprawowania kontroli oraz wymuszanie określonych zachowań pod przykrywką badań poziomu satysfakcji pracowników. Jak wykazała prelegentka, badania te (przeprowadzone metodą CAWI oraz PAPI) nie dawały możliwości wyrażenia przez pracowników niezadowolenia z warunków pracy oraz traktowania ich przez przełożonych. Dodatkowo – jak wynikało z badań przeprowadzonych przez prelegentkę na pracownikach tej samej grupy badanych – pracownicy poddani byli presji ze strony przełożonych, która wymuszała na nich zaznaczanie w ankietach odpowiedzi deklarujących pełne zadowolenie z zarobków, sposobu ich traktowania w firmie, możliwości rozwojowych itd. 

 

 

Ostatnim wystąpieniem przed przerwą była prelekcja doktorantki z Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, Marty Sukiennik, która opowiedziała o swoich doświadczeniach zdobytych podczas pracy w szwedzkim oddziale firmy Ikea. Jak podkreślała autorka wystąpienia, firma stara się sukcesywnie, małymi krokami wdrażać do zarządzania swoją korporacją paradygmaty społecznej odpowiedzialności biznesu. Jak przekonywała, społeczna odpowiedzialność biznesu nie jest dla Ikei tylko chwytem marketingowym, ale trwałym elementem kultury organizacyjnej, mającej podstawy w autentycznych wartościach etycznych jej zarządców. W firmie nie ma rozdźwięku między podejściem do pracownika a podejściem do klienta. Ikea wspiera finansowo i logistycznie wiele humanitarnych akcji, promując zdrowy styl życia, ochronę przyrody, segregowanie śmieci, aktywność zawodową osób po 50-tym roku życia, zwalczając dyskryminację i problem głodu na świecie. Ikea jest więc, zdaniem prelegentki, żywym przykładem, że biznes może mieć ludzką twarz, gdzie nie jesteśmy skazani na jego dehumanizację. 

 

 

Następną prelekcję wygłosiła pani Justyna Bandoła. Doktorantka w swoim wystąpieniu podjęła zagadnienie wartości etycznych w budowaniu kultury organizacyjnej akademickich start-upów w USA, w oparciu o badania prowadzone metodą porównawczych badań case-study. W swoim wystąpieniu prelegentka przedstawiła innowacyjne mechanizmy motywowania pracowników oparte o wartości etyczne, których celem jest poprawa jakości życia członków amerykańskiego społeczeństwa. Firmy typu spin-off, stosując niekonwencjonalne metody wychodzą poza czysto ekonomiczny system nagradzania pracowników, gdzie bezpośredni zysk – tak dla pracowników, jak i zatrudniające ich firmy – jest często odłożony w czasie i wiąże się ze sporą dozą niepewności i ryzyka. Kolejną prelegentką była pani dr hab. Joanna Hańderek z Instytutu Filozofii UJ. W swoim wystąpieniu prowadząca skupiła się na relacji ekonomii do kultury, omawiając szczegółowo koncepcję klas kreatywnych Richarda Floridy. Prelegentka zwróciła uwagę na korzyści płynące z inwestowania przez przedsiębiorców w rozwój kreatywności swoich pracowników, gdzie, jak wskazuje Richard Florida, klasa kreatywna w ciągu najbliższego dziesięciolecia ma stać się głównym motorem napędowym gospodarki Stanów Zjednoczonych, tworząc kolejnych 10 milionów miejsc pracy. Motywem do dyskusji stała się rozumiana odpowiednio antropologia, w której człowiek (a co najmniej pewna część ludzkości) jest bytem dynamicznym, charakteryzującym się immanentną potrzebą przygody, nie znoszącą stagnacji, która oznacza śmierć i zastój nie tylko duchowy, ale również ekonomiczny.   

 

 

Ostatnim wystąpieniem konferencji była prezentacja państwa Wojciecha Ciszewskiego i Ewy Matejkowskiej. Doktoranci z Wydziału Prawa i Administracji UJ przedstawili trzy uzasadnienia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, na które składały się: argument konsekwencjonalistyczny, argument z zasady uczciwości oraz argument z idei praw człowieka. Pierwszy z argumentów wskazuje na wymierne korzyści, jakie są efektem działań przedsiębiorstw społecznie odpowiedzialnych. Drugi z nich (zasada uczciwości) głosi, że relacje ekonomiczne i społeczne istniejące między spółką a jej otoczeniem społecznym konstytuują wiążące obie strony zobowiązania o charakterze moralnym. Ostatni z argumentów twierdzi, iż społeczne obowiązki przedsiębiorstw wynikają z konieczności ochrony fundamentalnych uprawnień jednostki.  Zdaniem autorów prezentacji drugi i trzeci argument wydają się być zdecydowanie bardziej przekonujące jako teoretyczne fundamenty społecznej odpowiedzialności biznesu, niż argument konsekwencjonalistyczny.

 

Konferencję zakończył główny koordynator podziękowaniem dla wszystkich obecnych, osób które przyczyniły się do powstania konferencji oraz podmiotowi finansującemu przedsięwzięcie -  Radzie Kół Naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego